การแปลผลการตรวจการนอนหลับ (polysomnography) ในผู้ใหญ่ และการรักษา (ตอนที่ 2)
การแปลผลการตรวจการนอนหลับ (polysomnography)
ในผู้ใหญ่ และการรักษา (ตอนที่ 2)
รศ. นพ. ปารยะ อาศนะเสน
ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา
Faculty of
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
-ลดน้ำหนัก ถ้าน้ำหนักเกิน โดยควรลด ให้น้ำหนักอยู่ในระดับที่แพทย์แนะนำ เนื่องจากผู้ที่มีน้ำหนักเกิน จะมีไขมันมาพอกรอบคอ ทำให้ทางเดินหายใจส่วนบน ตีบแคบ การลดน้ำหนัก จะช่วยลดไขมันดังกล่าว ทำให้ทางเดินหายใจส่วนบนกว้างขึ้น
- ในกรณีลองใช้เครื่องเป่าลม แล้วดีขึ้น แต่ไม่อยากใช้ หรือใช้แล้วอึดอัด นอนลำบาก แนะนำให้ปรึกษาทันต-แพทย์เพื่อทำเครื่องครอบฟัน (oral appliance) ปกติเวลานอนหงาย ขากรรไกรล่างและลิ้นจะตกตามแรงโน้มถ่วงของโลก ทำให้ทางเดินหายใจส่วนบนตีบแคบ การใส่เครื่องครอบฟัน จะช่วยยึดขากรรไกรบน และล่างเข้าด้วยกัน และเลื่อนขากรรไกรล่างมาทางด้านหน้า และป้องกันไม่ให้ลิ้นและขากรรไกรตกลงตามแรงโน้มถ่วงของโลก ซึ่งจะทำให้ทางเดินหายใจส่วนบนกว้างขึ้น
3.2) วิธีผ่าตัด
-ควรพิจารณาวิธีนี้ ถ้าผู้ป่วยได้ลอง CPAP และได้คุยกับทันตแพทย์ เกี่ยวกับเรื่องเครื่องครอบฟันแล้ว ไม่ต้องการใช้ทั้ง CPAP และเครื่องครอบฟัน
-การผ่าตัดไม่ได้รักษาให้อาการนอนกรน และ/หรือภาวะหยุดหายใจหายขาด หลังผ่าตัด อาการนอนกรนและ/หรือภาวะหยุดหายใจขณะหลับ อาจยังเหลืออยู่ หรือ มีโอกาสกลับมาใหม่ได้ ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย สิ่งสำคัญ คือ
3.2.1} ต้องควบคุมน้ำหนักตัวให้ดี อย่าให้เพิ่ม เนื่องจากการผ่าตัดเป็นการขยายทางเดินหายใจที่แคบให้กว้างขึ้น ถ้าน้ำหนักเพิ่มหลังผ่าตัด ไขมันจะไปสะสมอยู่รอบผนังช่องคอ ทำให้กลับมาแคบใหม่ได้ ซึ่งจะทำให้อาการนอนกรน และ/หรือภาวะหยุดหายใจขณะหลับ กลับมาเหมือนเดิมหรือแย่กว่าเดิมได้
3.2.2} ต้องหมั่นออกกำลังกายเสมอ ให้กล้ามเนื้อบริเวณทางเดินหายใจส่วนบนตึงตัวและกระชับ เนื่องจากหลังผ่าตัด เมื่ออายุผู้ป่วยมากขึ้น เนื้อเยื่อและกล้ามเนื้อบริเวณทางเดินหายใจส่วนบนจะหย่อนยานตามอายุ ทำให้ทางเดินหายใจส่วนบนกลับมาแคบใหม่ การออกกำลังกายแบบแอโรบิก อย่างสม่ำเสมอ จะช่วยให้การหย่อนยานดังกล่าวช้าลง
ในผู้ป่วยบางราย อาจต้องมาผ่าตัดซ้ำเพื่อแก้ไขทางเดินหายใจที่แคบส่วนอื่นๆ หรือใช้เครื่อง CPAP หรือเครื่องครอบฟัน ร่วมด้วยหลังผ่าตัด ขึ้นอยู่กับชนิดของการผ่าตัด และจุดอุดกั้นทางเดินหายใจ และความรุนแรงของโรค
ทางเลือกของผู้ป่วยในการรักษาอาการนอนกรน และ/หรือ ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
1) การรักษา - กรนธรรมดา (ดัชนีหยุดหายใจ และหายใจแผ่วเบา < 5 ครั้งต่อชั่วโมง)
- ภาวะก้ำกึ่งระหว่างกรนธรรมดา และกรนอันตราย (ดัชนีหยุดหายใจ และหายใจแผ่วเบา < 5 ครั้งต่อชั่วโมง แต่มีดัชนีของการตื่น (arousal index) สูง และมีอาการเหมือนกรนอันตราย)
- กรนอันตรายที่มีความรุนแรงอยู่ในระดับน้อย ถึงปานกลาง (ดัชนีหยุดหายใจ และหายใจแผ่วเบา 5- 29 ครั้งต่อชั่วโมง)
ทางเลือกที่ 1: เครื่องเป่าลมในทางเดินหายใจส่วนบน (CPAP)
ทางเลือกที่ 2: เครื่องครอบฟัน (oral appliance)
ทางเลือกที่ 3: การผ่าตัด (ถ้าไม่ดีขึ้น ใช้เครื่องครอบฟัน (oral appliance) หรือ ใช้เครื่องเป่าลมในทางเดินหายใจส่วนบน (CPAP) ร่วมด้วย)
2) การรักษา - กรนอันตรายที่มีความรุนแรงอยู่ในระดับรุนแรง (ดัชนีหยุดหายใจ และหายใจแผ่วเบา ≥ 30 ครั้งต่อชั่วโมง)
ทางเลือกที่ 1: เครื่องเป่าลมในทางเดินหายใจส่วนบน (CPAP)
ทางเลือกที่ 2: การผ่าตัด (ถ้าไม่ดีขึ้น ใช้เครื่องครอบฟัน (oral appliance) หรือ ใช้เครื่องเป่าลมในทางเดินหายใจส่วนบน (CPAP) ร่วมด้วย)
ทางเลือกที่ 3: เครื่องครอบฟัน (oral appliance) (รักษาบ้าง ดีกว่าไม่รักษาเลย)
