การผ่าตัดตกแต่งลิ้นไก่และเพดานอ่อน แบบประยุกต์ เพื่อรักษานอนกรน
การผ่าตัดตกแต่งลิ้นไก่และเพดานอ่อน แบบประยุกต์ เพื่อรักษานอนกรน
(Modified Uvulopalatopharyngoplasty; UPPP )
รศ.นพ.วิชญ์ บรรณหิรัญ
ABSM, Certified International Sleep Specialist
Faculty of
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
เป็นการผ่าตัดด้วยเทคนิคแบบใหม่ในการรักษา อาการนอนกรน และภาวะหยุดหายใจขณะหลับ โดยผ่าตัดเอาเนื้อเยื่อที่หย่อนบริเวณลิ้นไก่และเพดานอ่อนบางส่วนออกเล็กน้อย โดยเหลือส่วนของลิ้นไก่อยู่ราว 1ใน 3 และทำการเย็บด้วยไหมละลาย เพื่อทำให้ทางเดินหายใจบริเวณช่องคอกว้างขึ้น วิธีนี้สามารถทำได้โดยใช้ยาชาเฉพาะที่ หรือ ดมยาสลบก็ได้ขึ้นอยู่กับผู้ป่วยแต่ละราย ผลข้างเคียงน้อยและได้ผลดีสำหรับผู้ที่มีอาการไม่รุนแรงมาก สามารถลดเสียงกรนได้มากกว่า ร้อยละ 50 อย่างไรก็ตามไม่ใช่การรักษาที่คาดหวังว่าจะได้ผลถาวรตลอดไปเช่นเดียวกับการรักษาชนิดอื่นๆ เนื่องจากในอนาคต ถ้าน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นและอายุมากขึ้น อาการอาจกลับมาเป็นอีกได้ การผ่าตัดชนิดนี้เป็นการผ่าตัดโดยแพทย์จะใส่เครื่องมือทางผ่านทางช่องปาก จึงไม่มีบาดแผลใดๆที่มองเห็นได้จากภายนอก
การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด ผู้ป่วยควรจะรักษาสุขภาพให้แข็งแรง เช่น พักผ่อนอย่างเพียงพอ เพื่อป้องกันไข้หวัดหรือการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจเฉียบพลัน ซึ่งอาจทำให้ต้องเลื่อนการผ่าตัด สำหรับผู้ป่วยบางรายที่รับประทานยาบางชนิด เช่น ยาแอสไพริน หรือ ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ต้องหยุดยาก่อนผ่าตัดหลายวัน ทั้งนี้ต้องปรึกษาแพทย์ เพื่อประเมินความพร้อมของผู้ป่วยสำหรับการผ่าตัด ซึ่งอาจต้องตรวจเลือด ภาพถ่ายรังสี หรือคลื่นหัวใจแล้วแต่ความจำเป็น และถ้าผลตรวจปรกติ ผู้ป่วยที่เลือกการผ่าตัดแบบใช้ยาชาเฉพาะที่ สามารถมาโรงพยาบาลวันที่นัดทำผ่าตัดได้เลย
ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากการผ่าตัด โดยทั่วไปมักไม่รุนแรงและพบน้อยไม่ถึงร้อยละ 5 ได้แก่ เลือดออกจากแผลผ่าตัด ซึ่งปกติมักมีปริมาณไม่มากและหยุดได้เอง แต่บางรายถ้าเลือดออกไม่หยุดอาจต้องไปทำการห้ามเลือดในห้องผ่าตัด ผู้ป่วยอาจรู้สึกหายใจลำบากจากการบวมของทางเดินหายใจรอบแผลผ่าตัด ซึ่งถ้าอาการรุนแรง อาจต้องใส่ท่อช่วยหายใจ หรือเจาะหลอดลมคอ นอกจากนี้ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการสำลักน้ำหรืออาหารขึ้นจมูกถ้ารับประทานอาหารและกลืนอย่างรวดเร็ว ซึ่งพบน้อยมากที่จะมีเป็นนานเกิน 1 เดือน ผู้ป่วยสามารถพูดได้ชัดปรกติและมีผลต่อเสียงหรือการพูดน้อย ยกเว้นผู้ที่ต้องใช้เสียงเป็นอาชีพเช่น นักร้อง หรือนักพากย์ ท่านควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อน นอกจากความเสี่ยงจากการผ่าตัดแล้วยังมีความเสี่ยงจากผลข้างเคียงของการใช้ยาชาเฉพาะที่ เช่น ใจสั่น หน้ามืด เป็นลม หูอื้อ ซึ่งอาการเหล่านี้มักหายได้เอง อย่างไรก็ตามแม้ว่าผลข้างเคียงที่รุนแรงจะพบได้น้อยมาก แต่ผู้ป่วยที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับและมีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือ มีโรคหัวใจหรือโรคปอดร่วมด้วย จะมีอัตราเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้สูงขึ้น
การปฏิบัติตนและสิ่งที่ควรทราบหลังผ่าตัด
1.ผู้ป่วยส่วนมากสามารถกลับบ้านได้หลังพักฟื้นเพียง 1-2 ชั่วโมง ยกเว้น ในบางรายแพทย์อาจให้นอนในหอผู้ป่วยหลังผ่าตัด 1 คืน เพื่อสังเกตอาการ
2.ผู้ป่วยอาจมีอาการเจ็บคอค่อนข้างมากราว 1 2 สัปดาห์ เนื่องจากมีแผลผ่าตัดและมีไหมเย็บอยู่ในช่องคอ โดยผู้ป่วยจะได้รับยาที่จำเป็น เช่น ยาแก้ปวด ยาแก้อักเสบ หรือยาอมแก้เจ็บคอ และไหมที่เย็บไว้จะละลายได้เองในเวลาอย่างน้อย 1-2 เดือน
3.หลังการผ่าตัดสัปดาห์แรก แผลผ่าตัดยังไม่แข็งแรง ทางเดินหายใจมักจะบวมขึ้น อาจทำให้หายใจไม่สะดวก และกรนไม่ดีขึ้น นอกจากนี้อาจมีเลือดออกได้ ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงการขับเสมหะแรงๆ ระวังไม่แปรงฟันเข้าไปในช่องปากลึกเกินไป งดเล่นกีฬาที่หักโหมหรือยกของหนักชั่วคราว นอนศีรษะสูง โดยใช้หมอนหนุน อมและประคบน้ำแข็งที่คอบ่อยๆ แต่ถ้าอาการเป็นรุนแรงขึ้นควรรีบไปโรงพยาบาลพบแพทย์ทันที
4.ควรรับประทานอาหารอ่อน เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม หรือ อาหารเหลวที่เย็น เช่น ไอศกรีม ไม่ควรรับประทานอาหารที่แข็งหรือร้อน หรือ รสเผ็ดรสจัดเกินไป อย่างน้อย 1 สัปดาห์แรกหลังผ่าตัด
5.ควรรักษาความสะอาดในช่องปาก เช่น บ้วนปากและแปรงฟันทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร
การนัดตรวจติดตามอาการ แพทย์จะนัดมาดูแผลครั้งแรกประมาณ 1 สัปดาห์หลังผ่าตัด และหลังจากนั้น 3-4 สัปดาห์ แพทย์จะนัดมาเพื่อประเมินผลการรักษา ถ้าอาการต่างๆ เช่น นอนกรนหรือภาวะหยุดหายใจขณะหลับไม่ดีขึ้น แพทย์จะพิจารณาแนะนำทางเลือกในการรักษาอื่น ๆ ที่เหมาะสมต่อไป
